Wat is neptaal?

Op deze pagina van onze website gaat het over verantwoordelijkheden voor onze leefomgeving. Over vertrouwen en compassie. En, bij het laatste vinkje, over neptaal. Maar wat is neptaal?

Het woord ‘neptaal’ is bij me blijven hangen. Wanneer is iets neptaal? Is het neptaal als je moeilijke woorden gebruikt? In sommige gesprekken kan het gebruiken van specifieke, niet altijd gangbare woorden of afkortingen toch heel verhelderend zijn? Als ik bij de slijter een speciaalbiertje koop vind ik het nuttig om te weten dat het een NEIPA is en geen RIS, dat hij met Citra gehopt is, een Untappd-score heeft van boven de vier (4.23 zelfs, kun je nagaan) en dat het een collab met een Engelse brouwerij betreft. Maar ik ben een liefhebber. De verkoper en ik spreken dezelfde taal.

Wat als ik geen liefhebber was? Wat als ik zomaar op zoek was naar een cadeautje voor een vriend? Dan zou ik liever horen dat het een lichtkleurig, bitterzoet bier is. Met een leuk etiket. En een schappelijke prijs, want kijk: de brouwer heeft nog een ander biertje met een soortgelijk etiket. Een donker biertje. Doe die ook maar. Kunnen ze samen in een cadeauverpakking? Ik betaal en tevreden verlaat ik het pand.

Toepasselijkheid

Zou dat neptaal maken: het gebruiken van taal die niet toepasselijk is? Woorden en afkortingen gebruiken waarvan je met je gezonde verstand kunt inschatten dat de persoon of groep waarmee je in gesprek bent, er nog nooit van gehoord heeft? Zinsconstructies toepassen die de gemiddelde lezer eerst uitgebreid moet analyseren voordat hij begrijpt wat er staat?

Als ik een monteur over de vloer krijg die mijn CV-ketel komt repareren, hoef ik geen details over hoe de ketel precies werkt. Ik wil weten of ‘ie hem kan maken. Hoe lang dat ongeveer duurt. Wat dat kost. Of hij nog een keer moet terugkomen omdat hij onderdelen moet bestellen. En of hij suiker in zijn koffie heeft, want dan moet ik even achter in de kast zoeken. Ik weet zeker dat ik nog ergens een half pak suiker had.

Waarom neptaal?

Waarom gebruiken mensen eigenlijk taal die niet toepasselijk is als ze wéten dat dat zo is? Ik kan een aantal redenen bedenken. Ik kan me voorstellen, als het om jargon gaat, dat je zo gewend bent aan bepaalde woorden dat je het niet direct door hebt dat een ander je misschien niet kan volgen. Maar jargon of wolligheid kan ook een opgeblazen wolk zijn om je achter te verschuilen. “In het kader van de veranderde wetgeving op het gebied van de verwerking van organisch materiaal hebben we de aan u verstrekte verzamelunits gesubstitueerd voor units met een gereduceerde capaciteit.” Wacht even, jullie hebben wát?!

Of gebruik niet algemeen gangbare woorden om hoog van de toren te blazen. Het voorbeeld in de eerste alinea van dit blog werkt prima om in de kroeg te laten zien dat je veel van speciaalbier weet. Of eigenlijk werkt het vooral prima om in de kroeg te laten zien dat je een tikkeltje arrogant bent. “Citra, weet je niet eens wat dat is? Tssk.” Citra is een hopsoort, trouwens. Daarvan ken ik er eigenlijk maar een paar bij naam, omdat ze ik ze een keer op een etiket gezien heb. Vertel maar niet verder. Is slecht voor mijn biersnobstatus.

Wat is neptaal?

Weet jij het? Ik weet het niet precies, ik stel eigenlijk alleen maar vragen. Maar als je mijn groenbak wilt vervangen door een kleinere, just tell me so.

Mirjam